Ruskino 1913-2013: de vele gezichten van de Russische film

Dit najaar brengt EYE tal van verrassingen uit de rijke Russische cinema bijeen in Ruskino, een overzicht van 100 jaar Russische film in het Nederland-Ruslandjaar 2013. Naast beroemde klassiekers presenteert EYE ook genrefilms, populaire cinema en herontdekkingen, zoals de films van Boris Barnet, regisseur van een van de beste komedies van de stille sovjetcinema. Ook te zien zijn Stalins favoriete musical Volga Volga (1938) en de ‘red western’ White Sun of the Desert (1970). Andere hoogtepunten zijn de Nederlandse première van Sergej Eisensteins gerestaureerde epos Oktober (Oktjabr, 1928) en een 70mm-projectie van Oorlog en vrede (1966/67). Tijdens de Museumnacht speelt Het Gelders Orkest bij De buitengewone avonturen van Mr. West in het land der Bolsjevieken (1924). Op 30 september start een reeks openbare filmcolleges.

28 september t/m 15 december 2013: Ruskino 1913-2013: de vele gezichten van de Russische film in EYE, IJpromenade 1, Amsterdam, eyefilm.nl/ruskino. Voor het programma zie bijgesloten PDF.

De invloed van de Russische film op de wereldcinema kan niet onderschat worden; de moderne actiefilm en de videoclip zijn onvoorstelbaar zonder Sergej Eisensteins ideeën over montage en de toepassing daarvan in klassiekers als Pantserkruiser Potemkin. Zijn tijdgenoot Dziga Vertov, maker van experimentele documentaires als De man met de camera, stond met zijn theorie over het ‘camera oog’ aan de wieg van de moderne documentaire. De spirituele cinema van Tarkovski drukt, bijna 30 jaar na zijn dood, nog steeds een stempel op de moderne westerse cinema, van Europese filmmakers als Lars von Trier en Béla Tarr tot de films van de Mexicaanse regisseur Carlos Reygadas en de Amerikaan Terrence Malick.

‘Ruskino’ bestrijkt 100 jaar Russische cinema in zeven tijdvakken, van de prerevolutionaire film, het Stalin-tijdperk en de glasnost tot de hedendaagse film. Voor Ruskino put EYE uit zijn omvangrijke collectie Russische films, waarin zich restauraties bevinden van klassiekers als Pantserkruiser Potemkin (Sergej Eisenstein, 1925), Oktober (Eisenstein) en De moeder (Vsevolod Poedovkin, 1926). Ook heeft EYE films van naoorlogse auteurs als Andrej Tarkovski en Aleksandr Sokoerov in de collectie.

Ruskino presenteert flink wat verrassingen uit de Russische cinema die jarenlang onder de radar zijn gebleven. Filmmakers als Jevgeni Bauer (A Life for a Life, 1916) en Boris Barnet (House on Trubnaya Street, 1928, By the Bluest of Seas, 1935, een favoriete film van de Franse nouvelle vague-regisseurs) zijn tot nu toe grotendeels onbekend gebleven bij een groter publiek. Verder het nagenoeg vergeten existentiële July Rain (Marlen Choetsijevs, 1966), een film die doet denken aan het werk van Antonioni. Ook genrefilms en populaire cinema ontbreken niet, zoals de musical Volga Volga (1938, Stalins favoriet), de propagandafilm De val van Berlijn (1949), de ‘red western’ White Sun of the Desert (1970) en de actiefilm Brat (1997). Van de recente overleden Aleksej German wordt Mijn vriend Ivan Lapsjin (1984) vertoond.

Tijdens de Museumnacht in EYE De buitengewone avonturen van Mr. West in het land der Bolsjewieken (1924) – let op de rollen van regisseur Boris Barnet en Vsevolod Poedovkin – met een nieuwe score van vijftien Nederlandse componisten van het Muziek Instituut Multimedia, uitgevoerd door het ruim 80-koppig Gelders Orkest.

Ruskino eindigt in december met een retrospectief van de controversiële filmmaker Aleksej Balabanov (Brat, Me Too), die dit voorjaar overleed. In diezelfde maand gaat ook het internationaal bekroonde In the Fog (2012) van Sergej Loznitsa in première.

Filmcollege
Wie zich verder wil verdiepen in de Russische cinema wordt in EYE acht maandagen bijgepraat door Otto Boele, lector Russische studies in Leiden. De collegereeks biedt in acht thema’s een overzicht van de Russische film vanaf de eerste prerevolutionaire melodrama’s tot aan de arthousefilms en de kaskrakers uit het kapitalistische Rusland van nu.

Data: 8 maandagen van 30 sept-2 dec, met aansluitend filmvertoning. Prijs voor de hele reeks, inclusief boek: € 99. Partners: Universiteit Leiden en Universiteit van Amsterdam.